Protestantse kerk Nigtevecht organiseert inclusieve kerkdienst
Religie en de lhbti+-gemeenschap worden vaak niet aan elkaar gekoppeld. De protestantse dorpskerk in Nigtevecht wil hier verandering in brengen. Daarom hebben zij op 17 maart van dit jaar een inclusieve kerkdienst georganiseerd.
Naar schatting zijn 1 op de 15 mensen lhbt, dat staat voor Lesbisch, Homoseksueel, Biseksueel en/of transgender. Toch is het bij veel kerken nog een onderwerp dat óf niet belicht wordt, óf negatief in het daglicht wordt gezet. In 2001 besloot de protestantse kerk geen algemeen geldende regel uit te spreken die de hele kerk moet hanteren over het homohuwelijk. Het huwelijk wordt binnen de protestantse kerk gezien als een verbintenis tussen man en vrouw, maar gemeenten kregen wel de ruimte om ook ‘andere levensverbintenissen,’ te zegenen, zoals staat op hun website. Wat dat in de praktijk inhoudt, is dat kerken niet gedwongen kunnen worden om homohuwelijken te zegenen, maar ook niet om die huwelijken niet te toe te staan.
Een vlaggenlijn buiten de kerk.
De kerk is gelegen in Nigtevecht in Noord-Holland. De straat rondom de kerk bestaat uit oude, dorpse huizen en de kerk zelf is afkomstig uit de 17de eeuw. Naast de kerk bevindt zich een verenigingsgebouwtje, waar de bezoekers vooraf bijeen kunnen komen. Uit de kerk komen al geluiden van de repeterende band. De poort van het terrein en de boompjes rondom de kerk zijn versierd met regenboogvlaggen en op het bord voor de poort hangt een poster. Bovenaan de poster staan de woorden: “inclusieve dienst. Thema: welkom in Gods huis.”
Een bord buiten de kerk.
Dat is niet altijd zo geweest. ‘Wij als kerk hadden nog geen beleid over lhbti+. We wilden dat wel graag, want geen beleid is ook beleid,’ vertelt Jacco, ‘zo is de keuze gemaakt om daar wel beleid over te maken. Dat is wel moeilijk, want niet iedereen denkt daar natuurlijk hetzelfde over.’ De kerk besloot dat homoseksuele en lesbische mensen in de kerk mogen trouwen en gezegend mogen worden.
Voor de dienst is er gelegenheid om bijeen te komen in het verenigingsgebouw. Ook daar hangen vlaggetjes en wordt er koffie, thee en soep geserveerd. “Hé,” groet Jacco de lokale eigenaar van de kroeg. Er zijn mensen uit het dorp, maar ook van verre gekomen. “Er komen zelfs mensen helemaal uit Dordrecht,” vertelt hij.
Voor de dienst komen de mensen samen.
Net voor vieren verplaatsen de bezoekers zich naar de kerk. Om vier uur start de dienst met twee liederen. De nummers gaan over dat iedereen welkom is in de kerk en over dankbaarheid. Vervolgens is er een moment stilte, gevolgd door een gebed door predikant Marcel Oostenbrink. ‘Stuk voor stuk,’ zegt hij in het gebed, “mogen we er allemaal zijn.” Zo wordt nog benadrukt dat het een inclusieve kerkdienst is.
Die inclusieve kerkdienst is overigens helemaal niet zo gebruikelijk. Uit onderzoek van het sociaal cultureel planbureau blijkt dat de protestantse gemeenschap geen overkoepelende houding heeft tegenover lhbti+-ers. Dat zou komen door de grote variatie aan protestante stromingen. De ene stroming zou vaker positiever tegenover homoseksualiteit staan dan de andere.
Die inclusiviteit, ook binnen de kerk, is belangrijk. Zo hebben lesbische en homoseksuele volwassenen vaker last van psychische klachten dan heteroseksuele volwassenen. Dat komt vaak door het gebrek van zelfacceptatie en acceptatie van de ouders, maar ook negatieve reacties hebben invloed op hun mentale gesteldheid. Zo’n 77 procent van mensen die nooit naar de kerk gaat, staat positief tegenover homoseksualiteit. Van de mensen die één keer per week naar de kerk gaan, is dit slechts 46,6 procent. Inclusieve diensten kunnen helpen om die negatieve reacties vaker te voorkomen.
Wederom worden er twee nummers gezongen. In harmonie galmen de stemmen van de band en de bezoekers door de eeuwenoude kerk; nummers die met name God aanbidden, maar waar wel de nadruk ligt op acceptatie.
Na het zingen komt Jacco Kroon naar voren. Hij heeft dit georganiseerd om aan te tonen dat de kerk ook accepterend kan zijn. Hij spreekt het publiek toe vanaf het verhoogde podium. Hij haalt een briefje van twintig euro uit zijn zak. “Wie wil deze hebben?” vraagt hij het publiek. Meerdere handen gaan voorzichtig om hoog. Hij verfrommelt het briefje. “En nu?” De handen gaan niet naar beneden. Kroon gooit het briefje op de grond en stampt er hard op. “Nu nog steeds, toch?” Het briefje wordt opgepakt en het metafoor wordt uitgelegd: zelfs als je veel hebt meegemaakt, als je je voelt alsof jij verfrommeld bent, ben je nog welkom in de kerk en bij God.
‘We willen met deze dienst aan iedereen in Nigtevecht laten weten dat je hier mag zijn zoals je bent, iedereen is welkom,’ vertelt Jacco vooraf, ‘We willen niet dat mensen denken dat ze hier niet welkom zijn omdat het een kerk is.’
Jacco’s broer, Pim Kroon, is blij dat de kerkdienst plaatsvindt: ‘Ik vind het leuk, mijn broer is heel enthousiast en ik vind het heel leuk dat hij dit heeft georganiseerd. Ik voel me wel erg gewaardeerd.’
Nadat Jacco is uitgesproken is er weer tijd voor samenzang. Het nummer, getiteld “je mag er zijn”, heeft teksten die onderwerpen als homoseksualiteit expliciet benoemen. Iedereen zingt met elkaar: “Ook al val je op een man, of een hele mooie vrouw, ben je anders dan je dacht, of verandert van geslacht, je mag er zijn.” Daarna wordt nog een nummer gezongen, dat gevolgd wordt door een stuk uit de Bijbel.
Vervolgens komt predikant Marcel Oostenbrink weer aan het woord. Ditmaal gaat hij niet staan op het verhoogde podium, maar op een plaats die nog hoger is dan dat en uitkijkt over het gehele publiek. Oostenbrink spreekt over zijn eigen ervaringen. Hij was vroeger niet zo inclusief, vertelt hij. Dat is wel veranderd in de laatste jaren. Inmiddels is hij getrouwd met een man. “Er is veel veranderd, maar het fundament van mijn geloof is hetzelfde gebleven,” vertelt hij. De kerk is, volgens hem, ook veel veranderd. Dat die kerk inclusiever is geworden, is niet de kerk die maar doet wat de maatschappij van haar verwacht. “Misschien zijn we Jezus wel beter gaan begrijpen,” stelt hij, “Inclusief worden is een navolging van Jezus Christus.”
Oostenbrink, die dus nu getrouwd is met een man, vertelt over momenten dat hij zich in de kerk niet geaccepteerd heeft gevoeld. Toen zijn man zich bij een kerk wilde registreren, werden ze toegelaten in de kerk. Toch werd er over hen geschreven: “ze weten over de gebrokenheid van hun leven.” Dat is, volgens Oostenbrink, niet zoals hij de kerk graag ziet. Zo stelt hij: “Een diverse kerk is een afspiegeling van de rijkdom van God.”
Oostenbrink wordt opgevolgd door een lid van de kerk, die een zelfgeschreven nummer getiteld “Ben ik niet ook maar een mens?” voordraagt. Het lied, dat het lid zelf had begeleid op de piano, was een emotioneel nummer over acceptatie en de onzekerheid die komt bij anders zijn. “Kom ik wel in de hemel, stierf Jezus ook niet voor mij?” zong hij, “Ben ik niet zoals ieder mens die ook liefde nodig heeft?”
Daarna worden er kaarsen aangestoken, terwijl er wordt gezongen. Iedereen kan naar voren komen om een kaars aan te steken. Daarna wordt er nogmaals gebeden. Gebeden voor de kaarsen en wat die symboliseerden voor de mensen die de kaarsen hebben aangestoken, gebeden voor de kerken die nog niet de weg hebben gevonden naar inclusiviteit, en gebeden voor meer harmonie en vriendelijkheid in de samenleving.
Vervolgens is er gelegenheid tot doneren, maar er wordt ook niet lastig gedaan als je op dat moment niet in staat was om iets bij te dragen. Daarna wordt er nog een nummer gezongen en eindigt de dienst met een zegen.
Achteraf is er gelegenheid om nog een drankje na te doen in het verenigingshuis. Het verenigingshuis is druk en de bezoekers zijn enthousiast. Er is een grote variatie van mensen, in zowel romantische voorkeur als leeftijd. Predikant Marcel Oostenbrink is tevreden. ‘Ergens is het gewoon weer een kerkdienst waar je de boodschap brengt, maar normaal gesproken geef ik niet zoveel aandacht aan homoseksueel zijn en nu kan ik dat eens lekker wel doen. Dat is wel fijn, dat dat even kan, maar als ik zo’n dienst heb gehad, hoef ik het voorlopig ook wel even niet te doen.’
Ook Jacco’s broer, Wim, heeft van de dienst genoten. ‘Ik hoop dat mensen kunnen zien dat je ook christen kan zijn als je homo of lesbisch bent,’ zegt hij.
Oorspronkelijk gepubliceerd in 2024.
